Prowincja Chrystusa Króla

PALLOTYŃSKI INSTYTUT HISTORYCZNY

Kalendarium Pallotyńskie na 13 grudnia

1981 – Na mocy uchwały Rady Państwa z 12 XII tr., podjętej niejednogłośnie na polecenie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego z gen. Wojciechem Jaruzelskim na czele, wprowadzono o północy w Polsce stan wojenny. Zostało to poparte przez sejm uchwałą z 25 I 1982. Działaczy „Solidarności” aresztowano, według ułożonych wcześniej list. Poddano kontroli połączenia telefoniczne, wprowadzono cenzurę listów, zablokowano międzynarodowe połączenia transportowe, zmilitaryzowano radio i telewizję, wprowadzono godzinę policyjną.

Stan wojenny został zawieszony 31 XII 1982, a zniesiono go 22 VII 1983. Najważniejszym celem junty Jaruzelskiego było zniszczenie „Solidarności” i obrona własnych stanowisk, przywilejów i luksusu, a nie obrona kraju przed wojną domową czy interwencją z zewnątrz.

Jan Paweł II podczas modlitwy Anioł Pański powiedział: „Wydarzenia ostatnich godzin przemawiają za tym, abym raz jeszcze zwrócił się do wszystkich w sprawach naszej wspólnej Ojczyzny z prośbą o modlitwę. Przypominam to, co powiedziałem we wrześniu: Nie może być przelewana polska krew, bo zbyt wiele jej wylano, zwłaszcza czasu ostatniej wojny. Trzeba uczynić wszystko, aby w pokoju budować przyszłość Ojczyzny. W obliczu zbliżającego się 600-lecia Jasnej Góry, polecam Polskę i wszystkich Polaków Tej, która dana jest Narodowi ku obronie”.

×××× Informacje z Ołtarzewa:

„Od północy trwa w Polsce stan wojenny, ogłoszony przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego, na czele której stanął gen. armii W. Jaruzelski. W Seminarium rozpoczęła się nieustanna adoracja Najświętszego Sakramentu w intencji Ojczyzny” (z kroniki domu w Ołtarzewie).

„Wczesnym rankiem na terytorium całej Polski został ogłoszony stan wojenny. Przy użyciu siły zostały pogwałcone podstawowe prawa człowieka. W odpowiedzi na tę sytuację wspólnota seminaryjna podjęła w kaplicy Krzyża nieustanną adorację Najświętszego Sakramentu, która rozpoczęła się wieczorem tegoż dnia i trwała do wieczora 22 XII. Do czuwań adoracyjnych dołączyła wspólnota sióstr” (Kronika grudnia 1981, NP nr 12 z 1981, s. 4).

Wprowadzony tego dnia stan wojenny w Polsce w sposób poważny ograniczył nie tylko swobody obywatelskie, ale także działalność Kościoła i Stowarzyszenia. Dla Rady Prowincjalnej pojawił się problem kontaktów z Zarządem Generalnym, a w licznych wypadkach było to konieczne ze względów prawnych. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom Rady Prowincjalnej Polskiej Prowincji Chrystusa Króla, Rada Generalna na sesji 11 I 1982 udzieliła polskiej prowincji nadzwyczajnych uprawnień na czas stanu wojennego, o czym poinformował Radę Prowincjalną ks. prowincjał Henryk Kietliński na posiedzeniu 6 II 1982.

Pallotyni zaangażowani w Ruchu „Solidarność”:

1. Ks. Eugeniusz Dutkiewicz (+2002) był zaangażowany w sprawy „Solidarności”, działając pod pseudonimem „Chudy” w Gdańsku. W okresie stanu wojennego udzielał pomocy i schronienia prześladowanym działaczom związkowym i ich rodzinom. Pallotyński dom przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie był miejscem spotkań opozycji, centrum wydarzeń kulturalnych i spotkań modlitewnych. To dzięki jego zaangażowaniu powstał tam ośrodek telewizji niezależnej, który działał jako Video Studio Gdańsk.

2. Ks. Eugeniusz Klimiński po 13 XII zaangażował się w pomoc dla aresztowanych (prawną, medyczną i żywnościową), ukrywanie poszukiwanych działaczy „Solidarności” oraz przewóz z zagranicy sprzętu do reprodukowania taśm wideo.

3. W duszpasterstwie „Solidarności” zasłużył się ks. Feliks Folejewski (+2015). W okresie stanu wojennego i po jego odwołaniu kolportował wydawnictwa podziemne, a w latach 1982-89 współorganizował patriotyczne uroczystości.

4. Ks. Mirosław Drozdek (+2007) był kapelanem i przewodnikiem „Solidarności Podhala”, szczególnie służby zdrowia i nauczycieli. W 1995 otrzymał odznakę Zasłużonego Działacza Kultury za działalność kulturalną w stanie wojennym oraz medal za zasługi dla „Solidarności” Regionu Małopolska z okazji 20. rocznicy powstania NSZZ „Solidarność”.

5. Dzieło ks. Drozdka kontynuował ks. Franciszek Mąkinia (+2014). W pallotyńskim domu na Krzeptówkach organizował szkolenia członków „Solidarności”, dni skupienia, konferencje, wykłady z nauki społecznej Kościoła oraz rekolekcje.

6-8. Warto tu przypomnieć ks. Jerzego Błaszczaka, który w Gdańsku, w domu przy ul. Elżbietańskiej 1, ukrywał członków „Solidarności”, a także ks. Jana Papkałę (+2009), współpracującego z ruchem „Solidarność” oraz ks. Floriana Kniotka (+2012), wspierającego opozycję solidarnościową w Poznaniu.

9. Ks. Stanisław Janik (+2010), jeszcze przed wstąpieniem do pallotynów (IX 1982), włączył się do ruchu „Solidarności” i był inicjatorem powstania lokalnych oddziałów NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych i NSZZ „Solidarność Nauczycielska”. Przez swą aktywną działalność naraził się władzom PRL i musiał wycofać się z czynnej działalności, poświęcając się wyłącznie pracy edukacyjnej w szkole.

*** Wydarzenia stanu wojennego w Polsce stały się motywem do organizowania przez Regię Miłosierdzia Bożego wielkiej pomocy materialnej dla uciemiężonego narodu. W geście solidarności powstał Comité d’aide pour la Pologne, zorganizowany przez ks. Tadeusza Tomasińskiego. Na prośbę abpa Bronisława Dąbrowskiego wysłał on do Ożarowa Mazowieckiego tir z odżywkami i pokarmem dla niemowląt. Wysyłał też do Polski wiele innych tirów z żywnością. Za te działania został uhonorowany później przyznaniem mu m.in. Krzyża Armii Krajowej i Orderu Odrodzenia Polski.

1984 – W trzecią rocznicę upamiętnienia smutnej daty wprowadzenia stanu wojennego w Polsce, seminarzyści w Ołtarzewie przygotowali program pt. „Pokój Tobie Polsko”, opracowany przez kl. Michała Wosia. W programie obok słów pap. Jana Pawła II wykorzystano utwory J. Słowackiego, C.K. Norwida, Z. Krasińskiego i Adamowicza.

2003 – W 22. rocznicę stanu wojennego, staraniem ks. ekonoma Łukasza Kopaniaka, kl. Mirosława Grabowskiego i kl. Pawła Siernego, zainstalowano nad frontem domu ołtarzewskiego, nowy świecący krzyż.

*******************************************************

Inne wydarzenia tego dnia:

1925 – niedziela – Na Kopcu przed południem odbyła się profesja wieczna br. Józefa Przybylskiego. Składał ją na ręce ks. superiora Wojciecha Turowskiego.

– Po południu ks. Wojciech Turowski poświęcił na Kopcu nową część Zakładu Collegium Marianum, zamieszkałą już od kilku tygodni (refektarz oddano do użytku kilka dni wcześniej).

1933 – Tego dnia mróz dochodził do -25 stopni Celsjusza. Ks. Norbert Pellowski zwrócił się z prośbą do elektrowni w Pruszkowie o gratisowe udzielenie prądu dla kaplicy parkowej w Ołtarzewie.

1937 – Wszystkim abonentom „Rodziny Polskiej” pallotyni wysłali cegiełki na budowę nowego gmachu seminaryjnego w Ołtarzewie.

1938 – Ks. Stanisław Wierzbica, rektor Ołtarzewa ponowił na 12 lat kontrakt dzierżawy z właścicielem majątku Umiastów (Milewski?). Majątek w Umiastowie był przed wojną głównym źródłem utrzymania dla Seminarium. Spłonął w czasie wrześniowych działań wojennych. Praktycznie pozostały tylko ziemniaki i kapusta na polu.

1942 – W Limburgu gestapo aresztowało br. Eduarda Ossowskiego. Gestapo, które właśnie w domu misyjnym urządziło sobie kwaterę, z wrogością śledziło zachowanie br. Ossowskiego, kiedy przyjaźnie rozmawiał z pracującymi w szpitalu francuskimi więźniami wojennymi i wymieniał z nimi uwagi na temat przebiegu wojny. Dziecięco pobożny i, jeśli chodzi o inteligencję – odbierany jako nie w pełni sprawny umysłowo, brat Ossowski przeczuwał, iż przeciwnicy Kościoła nie wygrają wojny. To przekonanie wyraził głośno i otwarcie przed gestapo, w obecności swoich współbraci, tak iż nie mogli go potem bronić. Zarzucono mu przede wszystkim ostrą wypowiedź w obecności oficera gestapo: „Pan i Hitler, i wy wszyscy będziecie się w piekle smażyć i diabłom ogony czyścić”. Z tego powodu został aresztowany. Pomimo opinii o niepełnosprawności intelektualnej skazany został na rok więzienia. Osłabiony w wyniku głodu, według urzędowej informacji zmarł 14 I 1944, przebywając w więzieniu gestapo we Frankfurcie. Jest on męczennikiem niemieckiego reżimu nazistowskiego.

1945 – Ks. generał Karl Hoffmann nadesłał list z formalnym poleceniem, aby polska prowincja przejęła domy po pallotynach niemieckich w Gdańsku, Reszlu i Ząbkowicach Śląskich. W tym celu do Reszla udał się 4 II 1946 ks. Albin Łukiewski, ekonom i radca prowincjalny. Domy w Gdańsku i Ząbkowicach prowincja polska przyjęła wkrótce po zakończeniu działań wojennych.

1968 – W Gdańsku odbyły się uroczystości pogrzebowe ks. Albina Łukiewskiego, radcy regii i prowincji, ekonoma prowincji, kapelana zgrupowania „Kryska” AK, ps. Albin. Kazanie na mszy pogrzebowej, sprawowanej przez ok. 100 księży, przedstawicieli wszystkich pallotyńskich domów, wygłosił ks. wiceprowincjał J. Dąbrowski. Na cmentarz gdański kondukt pogrzebowy poprowadził i przemówił nad grobem miejscowy sufragan, bp Lech Kaczmarek. W pogrzebie wziął też udział ks. infułat Bernard Polzin (†2003), wikariusz generalny diecezji gdańskiej.

1979 – Ukazał się numer specjalny „Naszej Rodziny” pt.: „W pielgrzymce do ojczystej ziemi”, zawierający pełną dokumentację przemówień pap. Jana Pawła II z pierwszej pielgrzymki do Polski.

1980 – W kościele seminaryjnym w Ołtarzewie odbyły się uroczystości pogrzebowe br. Jana Święsa. Mszy koncelebrowanej przez 50 kapłanów przewodniczył prowincjał ks. Henryk Kietliński. Liturgia pogrzebowa była dopełnieniem gorliwej służby br. Jana w Stowarzyszeniu. Doczesne szczątki zmarłego zostały pochowane na cmentarzu ołtarzewskim obok mogiły br. Romana Kaczmarczyka. W pogrzebie uczestniczyło wielu braci i księży z licznych pallotyńskich domów, w których pracował.

1980 – W teatrze Słowackiego w Krakowie odbyła się prapremiera sztuki Karola Wojtyły: „Brat naszego Boga”. Bohaterem utworu jest malarz Adam Chmielowski – Brat Albert. Dramat powstał w czasie pobytu ks. Karola Wojtyły w Niegowici w 1949, gdy spełniał tam funkcję wikariusza parafii.

1981 – W Białośliwiu, w dniu ogłoszenia stanu wojennego w Polsce, została odprawiona pogrzebowa Msza za śp. ks. Czesława Ramusiewicza. Koncelebrze przewodniczył ks. prowincjał Henryk Kietliński. On również wygłosił homilię. W pogrzebie uczestniczyli współbracia z Poznania, Szczecina, Chełmna i Gdańska, rodzina i wierni; brała w nim udział 82-letnia matka zmarłego. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu parafialnym. Czesław był bratem przyrodnim ks. Józefa (1916-92), także pallotyna, dyrektora i profesora Collegium Marianum na Kopcu oraz rekolekcjonisty.

1983 – Wieczorem w Ołtarzewie odbyło się spotkanie poświęcone pamięci ks. Stanisława Szulmińskiego, w 42. rocznicę jego śmierci. Na spotkaniu obecny był ks. prowincjał Henryk Kietliński i ks. Henryk Popiel, który brał udział w procesie przygotowawczym do beatyfikacji tego Kapłana, który zginął w obozie pracy za sprawę pojednania Kościołów.

1985 – W Ołtarzewie wspólnota seminaryjna miała spotkanie ze znanym aktorem Teatru Wybrzeże – Jerzym Kiszkisem.

– Wieczorem ołtarzewska wspólnota seminaryjna wysłuchała wykładu bpa Bohdana Bejze, który wracając z Nadzwyczajnej Sesji Synodu Biskupów w Rzymie, podzielił się swoimi refleksjami z tego spotkania. Synod debetował od 24 listopada do 8 grudnia 1985, w 20. rocznicę zakończenia Soboru Watykańskiego II.

1986 – W Lublinie święcenia kapłańskie przyjął dk. Zdzisław Wdziekoński. Szafarzem święceń był bp Bolesław Pylak, ordynariusz diecezji lubelskiej. Ks. Wdziekoński w 1994 przeszedł do pallotynów.

1987 – W Seminarium w Ołtarzewie odbył się zjazd przedstawicieli kleryckich kół misyjnych okręgu warszawskiego. Zjazd przygotował i przewodniczył mu kl. Krzysztof Borys.

1988 – Gościem wspólnoty seminaryjnej w Ołtarzewie był poeta, pisarz, tłumacz oraz krytyk filmowy i literacki Ernest Bryll, autor „Kolędy-nocki” i „Wieczernika”.

1996 – Nowym dziekanem alumnów w Ołtarzewie został kl. Andrzej Śliwka z kursu IV. Do Rady Alumnów weszli klerycy: Janusz Falgowski – radca do spraw kultu, Jacek Wróbel – radca do spraw kultury, Jacek Mazur – radca do spraw nauki, Dariusz Król – radca do spraw sportu.

1997 – Święcenia kapłańskie przyjął dk. Marcelo Nespoli Magalhães z Delegatury Matki Bożej Miłosierdzia w Brazylii.

2003 – W dniach 11-13 grudnia w Ołtarzewie odbyła się sesja formacyjna dla kleryków pod hasłem „Przebaczyć nieprzebaczalne”. Przygotował ją ks. Wiesław Guła i pozostali ojcowie duchowni Seminarium. Sesję prowadzili: ks. Paweł Majewski SAC, misjonarz i student duchowości na KUL-u oraz p. Jakub Kołodziej, psycholog z Lublina. Pierwszego dnia ks. Majewski przybliżył alumnom temat etapów przebaczenia na podstawie ewangelicznej przypowieści o synu marnotrawnym i ojcu miłosiernym. W drugim dniu, w trzech blokach tematycznych, p. Kołodziej mówił o rzeczywistości krzywdy, etapach procesu przebaczenia i konfrontacji z krzywdzicielem. Trzeciego dnia trwała praca w grupach, która dotyczyła poszukiwania przyczyn krzywdy i wyjścia z sytuacji zaproponowanych przez ks. Majewskiego. Podsumowaniem stała się wspólna dyskusja. Sesję formacyjną zakończyła Msza św., która była także mszą żałobną za śp. ks. Andrzeja Darznika.

2003 – W Wejherowie odbyły się uroczystości pogrzebowe śp. ks. Andrzeja Darznika SAC. Przewodniczył im ks. prowincjał Tomasz Skibiński. Zmarły został pochowany na parafialnym Cmentarzu Śmiechowskim (przy ul. E. Roszczynialskiego).

2016 – Historycy, konsultorzy Kongregacji ds. Kanonizacyjnych, uznali „Positio super vita, virtutibus et fama sanctitatis”, to jest 660.stronicową publikację na temat życia, cnót i opinii świętości sługi Bożego Josefa Englinga, alumna Niższego Seminarium. Positio zostanie poddana weryfikacji komisji teologicznej, a także będzie przedmiotem oceny Sesji Zwyczajnej Kardynałów oraz Biskupów i Członków Kongregacji ds. Kanonizacyjnych. Po pozytywnym zakończeniu tego procesu, papież wyda dekret o heroiczności cnót.

Josef Engling, urodził się 5 I 1898 w Prositach (niem. Prossitten, wieś między Bisztynkiem a Jezioranami), w diecezji warmińskiej. W 1912 wstąpił do Niższego Seminarium pallotyńskiego w Vallendar. Wyróżniał się wielkim zaangażowaniem, wzrostem cnót oraz kultem maryjnym. Pragnął zostać kapłanem pallotyńskim i służyć Kościołowi jako misjonarz w Kamerunie. Powołany do armii niemieckiej podczas I wojny światowej, zginął w opinii świętości 4 X 1918 na terytorium Francji.

2016 – Księża: Stanisław Tylus, wicerektor Piotr Niedziela i Jerzy Błaszczak udali się na Cmentarz Powązkowski, gdzie odnaleźli grób, w którym od 1945 spoczywał kl. Jerzy Paprocki SAC, żołnierz AK i powstaniec warszawski, wraz ze swoją matką Zofią (+17 III 1928). W sprawie jego grobu do tej pory powielane były dawne informacje, które wskazywały na miejsce jego spoczynku w grobowcu na pallotyńskim na Bródnie.

ks. dr Stanisław Tylus SAC, Pallotyński Instytut Historyczny