31 grudnia 2019
PALLOTYŃSKI INSTYTUT HISTORYCZNY
Kalendarium Pallotyńskie na 31 grudnia
1984 – W Poznaniu odbyło się nabożeństwo pożegnania starego kościoła, który służył wiernym przez 40 lat. Nabożeństwo prowadził pierwszy proboszcz poznańskiej parafii ks. Paweł Drews. Mówił m.in. te słowa: „Żegnamy ją z poczuciem zaciągniętego długu wdzięczności i ze czcią za wszystko dobro, które w niej otrzymaliśmy”.
Program pożegnania przewidywał: śpiew kolędy, czytanie Pisma Świętego wraz z psalmem responsoryjnym, przemówienie ks. Drewsa i śpiew kolędy, podczas którego zdejmowano obrazy, będące przez długie lata wystrojem kościoła, ich procesyjne przeniesienie do nowej świątyni. W nowym kościele odprawiono Mszę św. na zakończenie roku z przemówieniem sprawozdawczym. Ostatecznie stary kościół-barak rozebrano wiosną 1985.
Inne wydarzenia tego dnia:
1832 – Dokonały się zaślubiny duchowe ks. Wincentego Pallottiego z Najświętszą Maryją Panną.
1916 – Ks. Alojzy Majewski podawał w „Królowej Apostołów”, że na wojnie jest 6 kleryków, 19 braci i 47 uczniów gimnazjum kopieckiego. Zginęło dwóch kleryków (Feliks Magulski, Alojzy Rother), jeden brat (Antoni Forycki) i siedmiu gimnazjalistów (Józef Chrapkowski, Bronisław Mrugowski i Maciej Polus; Brzeziński, Franciszek Juński, Franciszek Siuda i Wałdoch). Wszyscy ci pallotyni i gimnazjaliści prowadzili korespondencję z ks. Majewskim. Tak więc, po wielu bliskich mu ludziach pozostały tylko wspomnienia i owe listy, które wyjmował wieczorem i odczytywał jeden po drugim ze łzami w oczach.
1922 – Na Kopcu „wieczorem o 18:00 odbyło się nabożeństwo z benedykcją eucharystyczną, na zakończenie roku. Odprawił je ks. rektor Turowski. Przy końcu Te Deum. Po tym nabożeństwie kolacja. Około 19:00 zaczęła się gra w Lotto, ale tym razem z powodu braku nagród trwała dosyć krótko. Podano wino. Czas przepędzono na śpiewaniu kantyczek i kolęd. O 21:30 udano się na odpoczynek” (z kroniki domu kopieckiego).
1923 – Wieczorem na Kopcu wystawiono dwa przedstawienia: „Warszawiacy w Karpatach” i „Stary Rok”.
1925 – Podczas trwającego Roku Jubileuszowego, na zakończenie kalendarza świeckiego, została po raz pierwszy odprawiona w Bazylice św. Piotra na Watykanie uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata. Pap. Pius XI poświęcił ponownie cały rodzaj ludzki Sercu Jezusowemu, prosząc, aby Chrystus Król pociągnął ku sobie wiernych mu synów jak i tych marnotrawnych, których błędne idee zwiodły czy też niezgoda od Niego oddaliła.
1925 – Tego dnia na Kopcu odegrano kilka komedii. „Przyszedł też Stary Rok (kl. W. Czubek) pożegnać się z Kopcem” – z kroniki Kopca.
1926 – Na Kopcu wystawiono sztukę pt. „Bóg nie umiera”. Treść jej osnuta jest na tle wydarzeń w Ekwadorze, za czasów prezydenta García Moreny.
W południe 6 VIII 1875, w zaciszu katedry w Quito, Gabriel García Moreno w wielkim skupieniu modlił się przed Najświętszym Sakramentem. „Ekscelencjo, ktoś na zewnątrz pilnie potrzebuje z panem rozmawiać!” – nadbiegł nagle jego sekretarz. Po wyjściu na plac katedralny prezydent został nagle otoczony przez grupę zamachowców, którzy pod wodzą wolnomularskiego fanatyka Faustyna Rayo dobywszy maczet zarżnęli prezydenta Moreno, a następnie dobijając go strzałami z pistoletu krzyczeli: „Giń, wrogu wolności!”. Konającego zrozpaczeni przechodnie przenieśli do wnętrza katedry, gdzie u stóp ołtarza Matki Boskiej wyzionął ducha. Ostatnie słowa prezydenta brzmiały: „Wrogowie Boga i Kościoła mogą mnie zabić, ale Bóg nie umrze nigdy (Dios no muere!)”. Cały chrześcijański świat opłakiwał jego śmierć. Papież Pius IX określił go jako umierającego „śmiercią męczennika, (…) ofiarę za swoją wiarę i chrześcijańskie miłosierdzie”. W tym samym czasie od Ekwadoru po Berlin odbywały się uroczystości w lożach masońskich, a ich członkowie cieszyli się zejściem z tego świata znienawidzonego katolickiego polityka.
1930 – 31 XII 1938 – W tym okresie pallotyńskie wydawnictwo wydrukowało 11 537 960 egzemplarzy pallotyńskich książek, broszur i czasopism. Drugie tyle ukazało się nakładem obcych wydawnictw. Dodając do tego dzienniki, czasopisma i ulotki, to pallotyński wkład do kultury polskiej i dziejów Kościoła w Polsce był w okresie międzywojennym rzeczywiście imponujący. Rekordowy był rok 1937, kiedy w sumie wydrukowano 161 050 egzemplarzy książek.
1934* – Ostatni dzień roku uczniowie Collegium Marianum i klerycy na Kopcu mieli do własnej dyspozycji: czynili więc przygotowania do najbliższej wyprawy na narty (poszukiwali butów i nart), grali w szachy i '”nakrywanego’ – grę przez kleryków ze Suchar przyniesioną. Nawet ks. prof. Pauliński często grywa w szachy, chcąc zdobyć tytuł mistrza Kopca… jest jednym z najlepszych graczy. Wieczorem uroczystą benedykcją i potężnym 'Te Deum’ zakończyliśmy Rok Pański 1934″ (z kroniki kopieckiej).
1936 – W domu rekolekcyjnym w Laskach odbyły się 30 i 31 XII narady w związku z utworzeniem Związku Apostolatu Pojednania, którego inicjatorem był ks. Stanisław Szulmiński. Przy tej okazji ołtarzewski chór seminaryjny śpiewał w kaplicy w Laskach teksty Mszy w obrządku wschodnim. Ks. Szulmiński zamierzał utworzyć dystrykt pallotyński w obrządku wschodnim na kresach Polski.
1937 – Ks. Stanisław Szulmiński zorganizował na zjeździe w Laskach k. Warszawy (30-31 XII) ruch pod nazwą Apostolat Pojednania, zrzeszający osoby duchowne i świeckie z całej Polski (w 1939 liczyło ponad 100 członków z różnych diecezji, nawet z obrządku wschodniego). Sam został jego prezesem.
Apostolat został formalnie zatwierdzony przez Radę Prowincji 3 II 1938 i włączony do ZAK, a jego centrala mieściła się w Ołtarzewie (już po wojnie w RP 8(1967) ks. Wiktor Bartkowiak opublikował Statut Apostolatu Pojednania (120-130), założenia Apostolatu Pojednania (131-137), List zapoznający z Apostolatem Pojednania (138-139), Instrukcję osobistą członków Apostolatu Pojednania (140-143) i sprawozdania z pracy poszczególnych sekcji Apostolatu (144-155). Zjazdy i spotkania organizacyjne odbywały się głównie w Laskach, a także Ołtarzewie. W Apostolacie potworzyły się różne zespoły omawiające sprawy apostolstwa i życia wewnętrznego; niektóre pracowały bardzo gorliwie, np. warszawski zespół w I poł. 1939 odbył 15 spotkań. Praca na rzecz pojednania obejmowała m.in. udzielanie pomocy dla reemigrantów, nawiązywanie kontaktów z Rosjanami w Polsce, prowadzenie misji i rekolekcji, budzenie i formowanie powołań wśród młodzieży z terenów wschodnich. W 1939 ukazało się czasopismo tego ruchu, o nazwie „Pojednanie”. Ukazał się tylko jeden numer. Głównym redaktorem był ks. S. Szulmiński. Mając na uwadze przyszły apostolat wśród prawosławia, zaczął studiować język rosyjski, historię i kulturę rosyjską, teologię i liturgię wschodnią, a także geografię, geologię, etnologię, ziołoznawstwo i przyrodoznawstwo, utrzymując kontakt z wybitnymi lekarzami różnych metod leczenia (zakładał, że jako lekarz nawiąże kontakt z wszystkimi warstwami społecznymi).
1942 – Ks. Bronisław Wiater razem z kl. Alojzym Misiakiem i br. Ignacym Wszołkiem wyjechali na stałe z Paryża do Orleanu. Br. Ignacy prowadził tam biuro dla dobrodziejów i zelatorów pallotyńskich, uczył katechizmu i pomagał ks. Wiatrowi w objazdach duszpasterskich. Od końca VII 1943 zamieszkali w Chevilly k. Orleanu.
1943 – dzień, miesiąc?? – W Brześciu n. Bugiem został rozstrzelany przez Niemców ks. Bolesław Kamiński (ur. 1906 w Malankowie, w parafii Lisewo, w diecezji chełmińskiej), od 1938 inkardynowany do diecezji pińskiej.
W 1925 wstąpił do nowicjatu Stowarzyszenia i w 1927 w Sucharach złożył pierwszą profesję. Święcenia kapłańskie przyjął 19 VII 1931 w Rzymie. Do 1938 był pallotynem. Tego roku przeszedł do diecezji pińskiej i był proboszczem w Małorycie (dekanat Brześć n. Bugiem). Prawdopodobnie za czasów pierwszej sowieckiej okupacji miał zaoczny wyrok łagrów. Po wkroczeniu Niemców został w 1943 zadenuncjowany przez Białorusinów, aresztowany przez policję białoruską współpracującą z gestapo i więziony w więzieniu w Brześciu. Tam też w 1943 został rozstrzelany przez gestapo. Nie jest znany dzień ani miesiąc jego śmierci.
1948 – ostatnie dni grudnia – W Krakowie utworzono Konferencję Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich w Polsce z własnym kierownictwem. Konferencję nazwano wówczas Porozumieniem Wyższych Przełożonych Zakonów i Zgromadzeń Męskich w Polsce.
Spotkanie wyższych przełożonych zorganizował kard. Adam Stefan Sapieha, metropolita krakowski, który po zgonie kard. Augusta Hlonda (22 X 1948) otrzymał uprawnienia szczególne Stolicy Apostolskiej. Na zjazd przybyli wszyscy wyżsi przełożeni zakonów męskich i żeńskich. Wspólne spotkanie odbyło się w klasztorze sióstr urszulanek. Oprócz kard. Sapiehy uczestniczyli w nim biskupi z Tarnowa – Jan Stepa i Karol Pękala. Tematem zebrania była sytuacja Kościoła i zakonów w Polsce; podano wskazania dla jednolitego postępowania.
Spotkanie wyższych przełożonych męskich odbyło się z kolei w klasztorze Jezuitów w Krakowie (Mały Rynek). Wybrano prezydium Konferencji wyższych przełożonych, do którego weszli: o. Bernard Przybylski, prowincjał dominikanów, przewodniczący Konferencji; o. Bronisław Szepelak, prowincjał bernardynów; o. Wojciech Krupa, prowincjał jezuitów (Małopolska); ks. Jan Ślusarczyk, inspektor salezjanów (Kraków) i o. Bonawentura Kadeja, prowincjał pijarów, sekretarz Konferencji.
W zebraniu prowincjałów w klasztorze Jezuitów uczestniczył też prowincjał pallotynów, ks. Stanisław Czapla.
1948 – W Ołtarzewie nabożeństwo na zakończenie Starego Roku celebrował ks. radca Józef Wróbel, a kazanie wygłosił ks. prowincjał Stanisław Czapla. Kościół otwarty był dla wszystkich wiernych. Adoracja Najświętszego Sakramentu trwała do północy.
1950 – W Osny, w dniach 26-31 XII odbyły się rekolekcje dla księży, które poprowadził ks. Leon Bemke, wicerektor Międzynarodowego Kolegium SAC w Rzymie.
1950 – W Chełmnie o godzinie 23:30 zakończono Stary Rok. Kazanie wygłosił ks. Walerian Siuda. Po błogosławieństwie, zarządzeniem Stolicy Apostolskiej odprawiona została Msza św. o uproszenie pokoju dla świata.
1959 – Z racji śmierci i pogrzebu ks. Wojciecha Turowskiego (+20 XII), Prymas Polski Stefan kard. Wyszyński przesłał do władz Stowarzyszenia list kondolencyjny, w którym wspominał m.in. o wydaleniu ks. Turowskiego z kraju przez władze państwowe (1950): „Biorę żywy udział w modlitwach Stowarzyszenia po zgonie Księdza Wojciecha Turowskiego. Ubył Stowarzyszeniu kapłan, który był zawsze głęboko zatroskany o losy Kościoła św. w Polsce i przywiązany gorąco do Stowarzyszenia. Życie miał odpowiedzialne i pełne zasług. Wielkim doświadczeniem był dlań gwałt, zadany jego osobie, gdy przybył do Polski, aby objąć stolicę biskupią w Częstochowie. Umiał to doświadczenie przyjąć spokojnie i godnie. Nie zraziło go to do ojczyzny, natomiast ułatwiło zrozumienie ciężkiej sytuacji Kościoła św. w Polsce. Okazał się prawdziwie wielkim Synem Narodu i Kościoła, który mu wiele zawdzięcza”.
1962 – Ks. Krzysztof Margasiński złożył rezygnację z funkcji dyrektora administracyjnego KUL. Funkcję tę pełnił w trudnym okresie komunistycznym, począwszy od 11 XI 1960. Odchodząc pisał w liście do rektora KUL, ks. prof. Mariana Rechowicza i p. prof. Zdzisława Papierkowskiego (z 28 XII 1962): „nieprzerwany, dosłownie dwóch lat i dwóch miesięcy, okres pracy w KUL, w nawale coraz to nowych potrzeb, wyeksploatował dość znacznie moje siły, nawet fizyczne. Dlatego ze świadomością potrzeby jakiejś regeneracji sił, chcę, choć przez zmianę zajęć, odpocząć i chętnie podejmuję ten tak zwany 'wybawiający urlop’”.
1966 – W Pallottinum tego roku ukazały się następujące tytuły: Bernard Häring, „Nauka Chrystusa”, t. 5-6; Mieczysław A. Krąpiec, „Metafizyka” i „Stałe części Mszy Świętej” (II wydanie oraz dodruk). Dokończono druk pierwszego wydania „Biblii Tysiąclecia” (z 1965). Drukowano też różne druki parafialne.
1974 – Po południu Ołtarzew odwiedził bp Bogdan Bejze, sufragan łódzki.
– O północy nabożeństwo dla alumnów, żegnających Stary Rok odprawił ojciec duchowny Seminarium ks. Bogdan Boniewicz; natomiast nabożeństwo dla parafian miało miejsce o godz. 18:00. Koncelebrze przewodniczył ks. Stanisław Chabiński, a kazanie wygłosił ks. proboszcz Józef Turecki.
1977 – W Ołtarzewie przekazano siostrom pallotynkom odnowione i umeblowane pomieszczenia przy pralni. Mieściła się tam sala rekreacyjna sióstr i pokój gościnny.
– Do użytku duszpasterstwa parafialnego oddano dwa nowe pomieszczenia w piwnicach głównego domu.
1978? – Zmarł? (zaginął?) ks. Cezary Jurkiewicz (ur. 1911 w Tręplu, w parafii Topolno, w diecezji chełmińskiej), więzień obozu w Sachsenhausen i Dachau, duszpasterz polonijny we Francji.
Około 9 X 1978 opuścił dom paryski, nie mówiąc nikomu dokąd się udaje. Nic też nie wskazywało w ostatnim czasie na jakieś nieporozumienia z innymi osobami czy na oznaki załamania psychicznego, wprost przeciwnie był spokojny, uśmiechnięty i ubierał się stosownie. Sprawa zaginięcia ks. Cezarego była przedmiotem debaty Zebrania Regionalnego z 3 V 1979. Podjęto wtedy decyzję o powiadomieniu w tej sprawie Rady Generalnej. Stosowny list w tej kwestii wysłano 12 V tr. Wszelkie poszukiwania ks. Cezarego okazały się jednak daremne. Przyczyny i okoliczności zaginięcia oraz ewentualne jego dalsze losy pozostają wciąż niewyjaśnione.
1978 – W Editions du Dialogue wyszła po polsku książka Jeana Toulata (+1994) „Sztuczne poronienie. Wyzwolenie czy zbrodnia?” (tytuł oryginału: „L’avortement – crime ou libération?”, Wydawnictwo Fayard, Paris 1973).
1978 – O godz. 17:00 odprawiono w Ołtarzewie Mszę św. wspólnotową, której przewodniczył ks. Eugeniusz Weron. Kazanie okolicznościowe wygłosił ks. proboszcz Józef Turecki. Po Mszy św. odbyło się nabożeństwo dziękczynno-błagalne na zakończenie roku 1978.
W nocy przyszła do Polski sroga zima, która zaskoczyła kraj i wyrządziła ogromne straty materialne i gospodarcze.
1984 – Ks. Józef Dąbrowski junior, rektor domu w Wałbrzychu (od 31 VIII 1984), objął urząd proboszcza parafii św. Franciszka z Asyżu. Obie te funkcje pełnił do 1990.
1988 – Powstała kolejna Komisja ds. Podziału Polskiej Prowincji Chrystusa Króla. W jej skład weszli księża: Alojzy Żuchowski (przewodniczący), Alojzy Orszulik, Witold Zdaniewicz, Józef Ciupak, Stefan Dusza, Stanisław Kuraciński i Stanisław Orlicki. Komisja miała przygotować w ciągu dwóch lat projekty podziału Prowincji na dwie i trzy prowincje.
1991 – Prowincja polska liczyła 374 członków, w tym: 225 księży, 45 kleryków profesów, 21 kleryków nowicjuszy, 82 braci profesów, 2 braci nowicjuszy i 2 braci postulantów, przebywających w 17 domach.
1991 – W Żytomierzu założono wspólnotę Zjednoczenia Apostolstwa Katolickiego. Przyjęcia i wprowadzenia pierwszych osób do wspólnoty dokonał ks. Stanisław Rudziński.
1991 – W Editions du Dialogue ukazały się książki: Stanisława Stommy, „Pościg za nadzieją”, Paris 1991 i Jana Zieji, „Życie Ewangelią”, spisane przez Jacka Moskwę (Paris 1991) – obie w Kolekcji „Świadkowie XX wieku” (red. ks. Zenon Modzelewski, Danuta Szumska).
1994 – Na cmentarzu ołtarzewskim został pochowany, przy licznym udziale wiernych, współbraci, a zwłaszcza sióstr zakonnych z różnych zgromadzeń, ks. Alojzy Żuchowski, były mistrz nowicjatu, radca prowincjalny, sekretarz prowincjalny, sekretarz generalny Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonnych w Polsce, dyrektor Wydziału Spraw Zakonnych w Sekretariacie Prymasa Polski 1962-77, pierwszy radca generalny (wicegenerał) Stowarzyszenia i przedstawiciel polskiej grupy językowej przy Zarządzie Generalnym 1977-83, rektor domu generalnego, rekolekcjonista. Mszę św. pogrzebową sprawowali m.in.: bp łowicki Alojzy Orszulik i abp Bronisław Dąbrowski, biskup senior archidiecezji warszawskiej.
1994 – W Sędziszowie Małopolskim, w rodzinnej miejscowości, został pochowany ks. Leszek Bajor, duszpasterz pracujący we Francji. Liturgii pogrzebowej przewodniczył Edward Białogłowski, rzeszowski bp pomocniczy. Kazanie wygłosił ks. superior Marian Faleńczyk.
2004 – W Osny, pod przewodnictwem bpa Jean Yves Riocreux z Pontoise, odbyły się uroczystości pogrzebowe śp. ks. Alojzego Misiaka, duszpasterza we Francji, mistrza nowicjatu, promotora miłosierdzia Bożego, radcy 1946-52 i superiora regii francuskiej 1961-66, dyrektora École Technique d’Imprimerie w Osny, redaktora „Messager de la Miséricorde Divine” i rekolekcjonisty.
W uroczystości wzięli udział: ks. Henryk Hoser, były superior Regii Miłosierdzia Bożego, siostry augustianki z Pont-L’Abbé, czytelnicy „Messager de la Miséricorde Divine” i czciciele Miłosierdzia Bożego. Zmarły kapłan spoczął na pallotyńskim cmentarzu w Osny.
2012 – Zgodnie z ustaleniami podjętymi z ks. Jacobem Nampudakamem, przełożonym generalnym Stowarzyszenia oraz Michelem Royem, sekretarzem generalnym Caritas Internationalis, ks. Aleksander Pietrzyk zakończył w dniu dzisiejszym swoją misję na stanowisku komisarza Caritas w Gruzji.
2012/2015 – Stan personalny Prowincji Chrystusa Króla w tych latach przedstawiał się następująco:
Biskupi 1 — 1
Księża 333 — 341
Diakoni stali 1 — 1
Alumni konsekracji wiecznej 9 — 5
Bracia konsekracji wiecznej 30 — 29
Alumni konsekracji czasowej 25 — 22
Bracia konsekracji czasowej 1 — 1
Kandydaci w Okresie Wstępnym (alumni) 19 — 12
Kandydaci w Okresie Wstępnym (bracia) 1 — 2
Razem 420 — 414
Aspiranci do kapłaństwa 3 — 5
2013 – W nocy, w Otwocku zmarł ks. Stanisław Martuszewski, mistrz nowicjatu, profesor i rektor Seminarium, prowincjał 1965-72, rekolekcjonista, w historii drugi z najstarszych polskich pallotynów (ur. 8 VII 1913 w Krużlowej Niżnej, w parafii Krużlowa Wyżna, w diecezji tarnowskiej).
Ksiądz Stanisław był cierpliwym i braterskim przełożonym, zatroskanym o dobro Stowarzyszenia. Sam nie tylko żył duchem św. Wincentego Pallottiego, ale chciał przekazać go swoim wychowankom. Jeśli kogoś upominał, czynił to z miłością i zawsze chciał zrozumieć motywy podwładnego. Bardzo rzadko denerwował się. „Wszędzie pozostawiał dobre wspomnienie, potrafił wyciszyć, stworzyć dobrą i miłą atmosferę. Zawsze otwarty, rozumiejący, wiele rzeczy sugerujący. Proponując zadanie, pracę, umiał się wycofać, jeśli usłyszał odpowiednią argumentację. Nie był uparty. Nie realizował swego za wszelką cenę” (Świerczek Stanisław, „Chwałą Bożą jest człowiek żyjący” , w: „Bóg jest Miłością”, s. 115).
2017 – Ks. prowincjał Zenon Hanas, razem z ks. Grzegorzem Młodawskim, sekretarzem ds. Misji, w dniach
26-31 grudnia 2017, odbyli wizytację kanoniczną w Wenezueli. Polscy pallotyni pracują w Wenezueli od 20 lat. Obecnie prowadzą duszpasterstwo w: Caracas, Guarenas i Upata.
Podczas wizytacji Księża Wizytatorzy uczestniczyli w uroczystości poświęcenia konstrukcji nowej kaplicy w wiosce El Buey (25 km od Upata), budowanej według projektu ks. proboszcza Tadeusza Popiołka. W czasie Mszy św. Ksiądz Prowincjał udzielił Sakramentu Chrztu św. siedmiorgu dzieciom. Natomiast w parafii św. Jana Pawła II w Caracas wizytatorzy odprawili
Mszę św. i nabożeństwo oraz odbyli spotkanie ze współbraćmi i z kard. Jorge Liberato Urosa Savino.
Kolejnym etapem wizytacji (1 – 9 stycznia 2018) była Kolumbia.
2017 – niedziela – W uroczystość Świętej Rodziny kard. Kazimierz Nycz przewodniczył Mszy św. w Ośrodku Ruchu Rodziny Rodzin, w kościele przy ul. Łazienkowskiej w Warszawie.
Niedziela Świętej Rodziny jest świętem patronalnym Ruchu Rodziny Rodzin, założonego przez Prymasa Stefana Wyszyńskiego i Marię Okońską. Obecnie świątynia należy do Monastycznych Wspólnot Jerozolimskich.
Po Mszy św. w dolnym kościele odbyły się Jasełka w wykonaniu dzieci z Ruchu Rodziny Rodzin, a następnie spotkanie, podczas którego dzielono się opłatkiem.
Ojcem duchownym Ruchu Rodziny Rodzin jest ks. prof. Czesław Parzyszek SAC.
ks. dr Stanisław Tylus SAC, Pallotyński Instytut Historyczny
