Prowincja Chrystusa Króla

PALLOTYŃSKI INSTYTUT HISTORYCZNY

Kalendarium Pallotyńskie na 10 października

1939 – Niemieccy pallotyni w Gdańsku otrzymali od Militärbefehlshaber Danzig – Westpreussen kościół Chrystusa Króla wraz z domem, jako rekompensatę za posiadłość przy Halbe Allee (dom ten założyli pallotyni w 1927; obecnie róg al. Zwycięstwa i Marii Skłodowskiej-Curie).

Dom przy Halbe Allee władze hitlerowskie zabrały w 1939 niemieckim pallotynom i ustanowiły w nim Higienisches Institut. Natomiast kościół Chrystusa Króla do 30 IX 1939 służył Polakom mieszkającym w Gdańsku. Wykonanie decyzji władz hitlerowskich nastąpiło 2 XI 1939. Pallotyni ze wszystkimi ruchomościami, a nawet z organami, przenieśli się do nowego domu przy kościele Chrystusa Króla.

Ostatni pallotyni niemieccy, pracujący przy tym kościele: ks. Romuald Laqua, rektor domu (1937-45) i ks. Albertus Gauchel, wyjechali do Niemiec w listopadzie 1945. Pallotyni polscy przybyli tu 16 IV 1945 (ks. Stanisław Wierzbica) i pracowali do 26 XI 1949. Odtąd duszpasterstwo u Chrystusa Króla zostało przejęte przez diecezję gdańską.

*******************************************************

Inne wydarzenia tego dnia:

1843 – Ks. Wincenty Pallotti przybył do San Francesco di Paola, aby odprawić rekolekcje.

1895 – W Zawdzie, w parafii Szynwałd, w diecezji chełmińskiej, urodził się Franciszek Kilian, późniejszy profesor Seminarium, rektor Seminarium 1927-28, radca regii polskiej 1928-32, sekretarz generalny Stowarzyszenia 1932-37, radca prowincji polskiej 1937-41, męczennik Auschwitz, sługa Boży. Obecnie jest kandydatem na ołtarze w grupie Henryka Szumana i 122 towarzyszy (II grupa męczenników z okresu II wojny światowej).

Był synem cieśli Władysława i Marii z d. Kobylska. Miał jednego brata i cztery siostry. Z czasem jego rodzice przeprowadzili się do Lipinek k. Jabłonowa Pomorskiego. Nauki gimnazjalne ukończył w Collegium Marianum, w Wadowicach na Kopcu. W 1915 wstąpił do Stowarzyszenia. 14 IX 1915 otrzymał strój pallotyński. 3 IV 1916 został powołany do wojska niemieckiego, ale powrócił jako niezdatny do służby wojskowej i już 16 VIII 1916 został obłóczony po raz drugi. 10 X 1917 udał się na studia filozoficzno-teologiczne do Limburga, gdzie kształciła się pallotyńska młodzież niemieckiej prowincji. Pierwszą profesję złożył 19 V 1918, a wieczną 25 IX 1921. Święcenia kapłańskie otrzymał 9 VII 1922 w Limburgu.

1927 – Ks. Franciszek Kilian (ob. sługa Boży), rektor domu ołtarzewskiego, obchodził swoje imieniny – w dniu św. Franciszka Borgiasza (+10 X 1572). Ks. Kilian urząd rektora Ołtarzewa pełnił od 16 lipca 1927 do 25 czerwca 1928.

1929 – W Sucharach, profesję wieczną na ręce ks. Augustyna Zarazy złożyli klerycy: Jan Szambelańczyk (ob. sługa Boży) i Czesław Wędzioch.

1929 – W Ołtarzewie, w domowej kaplicy, bracia: Jakub Głowacki, Bolesław Grzybowski i Franciszek Pawlikowski (dwaj ostatni z Warszawy), złożyli wieczną profesję na ręce ks. Stanisława Słaboszewskiego.

1929 – W Milwaukee br. Władysław Nalborski złożył wieczną profesję na ręce ks. Jamesa Maurera SAC (†1943). Br. Nalborski w 1928 udał się do USA, gdzie przebywał w sprawach kolportażu, zdobywając w ten sposób serca dla Chrystusa i fundusze na cele apostolskie polskiej prowincji.

1945 – Ks. Władysław Baumgart objął urząd rektora domu w Gliwicach. Od 15 I 1946 został rektorem kościoła św. Jacka przy ul. Jagiellońskiej 19a w Gliwicach, a 10 XII 1947 przeniesiono go do Wałbrzycha.

1957 – Ks. Stanisław Cinal rozpoczął studia na Biblicum (Papieski Instytut Biblijny)  w Rzymie. W lutym 1964 powrócił do kraju i został redaktorem w wydawnictwie Pallottinum w Poznaniu.

1959 – Służbę wojskową w Legionowie rozpoczął br. Mikołaj Koszałka z Ołtarzewa.

1960 – Ks. Bronisław Wiater przejął opuszczoną placówkę w Amiens, otaczając opieką duszpasterską Polaków w departamencie Somme, w promieniu kilkudziesięciu kilometrów. W pracy posługiwał się motorem (Mobylette), przemierzając okolicę Amiens w czasie mrozów, deszczu i wichur, i takie warunki pracy nadwyrężyły jego słabe zdrowie i przyczyniły się do nagłej śmierci (+1963).

1971 – Z pobytu w Stanach Zjednoczonych powrócił do Ołtarzewa ks. Stanisław Gawryło. Podczas wieczornej rekreacji ks. rektor Roman Dzwonkowski podzielił się z alumnami swoimi bogatymi wiadomościami na temat Kościoła francuskiego.

1973 – Ks. Stanisław Suwała przetłumaczył list króla Jana Kazimierza, wystawiony niejakiemu panu Molinari Francuzowi, który przebywał w Polsce, walczył przeciw Moskwie, był wzięty do niewoli (4 lata) i szedł przez Polskę z listem polecającym od króla.

1973 – Ks. Michał Kordecki, ojciec duchowny Seminarium, rozpoczął trzydniowe rekolekcje dla ośmiu alumnów przed święceniami diakonatu (wśród nich m.in. kl. Henryk Hoser).

1976 – W Wadowicach na Kopcu odbył się jubileusz 50.lecia profesji br. Władysława Nalborskiego. Uczestniczyło w nim pięciu braci z Ołtarzewa.

1977 – Ks. Ludwik Homa wyjechał na misje do Brazylii. Rano w Ołtarzewie przewodniczył jeszcze Mszy św. koncelebrowanej, podczas której homilię wygłosił ks. Józef Kołodziejczyk. Na lotnisku ze strony Seminarium pożegnał go ks. rektor Jan Korycki i przedstawiciele alumnów.

Ks. Homa początkowo pracował w polonijnej parafii São João de Triunfo w stanie Parana; parafia była rozległa, obejmowała 28 kościołów filialnych i liczyła ok. 30 000 wiernych pochodzenia polskiego, przywiązanych do tradycji polskiej i Kościoła. Wraz z proboszczem ks. Janem Jędraszkiem odwiedzał każdą filię przynajmniej raz w miesiącu. Od 28 XII 1981 został drugim radcą delegatury i proboszczem w parafii MB Fatimskiej w Niterói. Parafia posiadała 8 ośrodków duszpasterskich i liczyła 45 000 mieszkańców. Spełniał też funkcję kapelana Sióstr Rodziny Maryi.

1978* – Seminarium w Ołtarzewie pożegnało ks. Marcina Boronia, który wyjechał najpierw na krótki czas do Paryża, a następnie udał się na misje do Rwandy.

1982 – Kanonizacja o. Maksymiliana Kolbe na Placu św. Piotra w Rzymie przez pap. Jana Pawła II. Tego dnia klerycy w Ołtarzewie przeżywali niedzielę formacyjną, prowadzoną przez jednego z księży moderatorów. Kazanie na Mszy św. wygłosił ks. wicerektor Jan Korycki.

1984 – W Woli Rębkowskiej, w rodzinnej wiosce ks. Andrzeja Biernackiego, przebywali „klerycy-grzybiarze” z Ołtarzewa.

1985 – Za zgodą Rady Generalnej i kard. Józefa Glempa, Rada Prowincjalna pod przewodnictwem ks. prowincjała Czesława Parzyszka dokonała kanonicznego zatwierdzenia pallotyńskiego domu w Wólce Mlądzkiej.

1988 – W USA zmarła s. Angelica Paluchowska (ur. 1896 na terenie diecezji chełmińskiej), pallotynka. W 1914 wstąpiła do zgromadzenia w prowincji niemieckiej. W 1922 wysłano ją do Stanów Zjednoczonych. Pracowała w przedszkolu, w internacie dla dzieci, potem w szpitalach, a przez ostatnie 14 lat służyła ludziom w podeszłym wieku.

1990 – Polska prowincja objęła parafię Boram w diecezji Wewak, w Papui-Nowej Gwinei, wraz z domem dla wspólnoty. Pierwszym proboszczem został ks. Marian Wierzchowski. Pomagał mu ks. Krzysztof Morka, delegat prowincjała w Papui-Nowej Gwinei w latach 1990-92.

1994 – W Gdańsku odbyły się uroczystości pogrzebowe s. Stanisławy Hirsch, pallotynki. Pochowana została na Cmentarzu Łostowickim w Gdańsku (kwatera 7, rząd 26, grób 18).

1998 – Do Lublina przybył ks. Stanisław Michalski (pracował tu do 2000).

2003 – W seminaryjnej świątyni w Ołtarzewie odbył się koncert muzyki klasycznej poświęcony Janowi Pawłowi II z okazji 25. rocznicy pontyfikatu. Koncert zorganizowany był wspólnie przez Urząd Miasta i Gminy w Ożarowie Mazowieckim oraz przez Seminarium i parafię Ołtarzew. Ta impreza kulturalna zainaugurowała I Festiwal Muzyki Kameralnej w Ożarowie Mazowieckim „Muzyka w barwach jesieni”. W Ołtarzewie wystąpili artyści: Konstanty Andrzej Kulka – skrzypce, Kwartet Prima Vista, Paweł Pańta – kontrabas, Władysław Kłosiewicz – klawesyn.

Trzeci koncert odbył się 31 października w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Ożarowie Mazowieckim. Wystąpili artyści: Tytus Wojnowicz – obój i Kwartet Prima Vista (drugi koncert miał miejsce 19 października w Hotelu Mazurkas w Ożarowie Mazowieckim).

2004 – W dniach 8 – 10 października w podkrakowskim Tyńcu odbywały się warsztaty chorałowe. Uczestniczyło w nich trzech członków seminaryjnej Szkoły Gregoriańskiej (klerycy: Przemysław Krakowczyk, Krzysztof Kralka, Przemysław Krawiec) wraz z opiekunem, ks. Dariuszem Smolarkiem.

2006 – Spłonęła drewniana kaplica publiczna we Wrzosowie. Przyczyną pożaru było zwarcie instalacji elektrycznej. Pożar nastąpił ok. godz. 8.00. Z wnętrza kaplicy udało się wynieść kielichy, monstrancję z tabernakulum i drewnianą figurę Madonny z Dzieciątkiem. Spłonęły ławki, obrazy i elektryczne organy. W akcji gaśniczej trwającej ponad cztery godziny brało udział 35 strażaków. Częściowo spaliła się także drewniana przybudówka.

Drewnianą kaplicę wybudowano w latach 60.tych XX w. przy zaangażowaniu samych mieszkańców. Kaplica była dwukrotnie powiększana i mogła pomieścić ok. 300 osób. Służyła wiernym z okolicznych wiosek oraz wczasowiczom przyjeżdżającym w lecie do Wrzosowa. 24 kwietnia 1978 kaplica dekretem biskupa Piotra Gołębiowskiego, administratora apostolskiego diecezji sandomierskiej, została ustanowiona kaplicą publiczną i otrzymała tytuł Najświętszej Maryi Panny Bożej Rodzicielki, Matki Kościoła.

Po pożarze drewnianej kaplicy zbudowano obecny budynek

2014 – Ukazała się książka ks. Franciszka Gomułczaka pod tytułem „Cegiełka”. Jest to biografia ks. Franciszka Cegiełki SAC (1908 – 2003), doktora teologii, duszpasterza polonijnego we Francji, rektora PMK we Francji, więźnia obozów Sachsenhausen i Dachau, duszpasterza polonijnego w USA, delegata prowincjała w USA 1978-81, profesora teologii i dziekana Wydziału Teologii w Felician College w Lodi (NY) i Holy Family College w Filadelfii.

2016 – W kościele pw. św. Marii Magdaleny w Orzechowie k. Wąbrzeźna została odprawiona Msza św. pogrzebowa za śp. ks. Jerzego Kopcia. Przewodniczył jej i homilię wygłosił ks. wiceprowincjał Adam Kamizela, dzieląc się swoim świadectwem współpracy z ks. Jerzym, gdy przez 5 lat był jego rektorem w Gdańsku. We Mszy uczestniczyło ok. 30 kapłanów, w tym 6 księży diecezjalnych (a wśród nich byli proboszczowie Orzechowa), najbliższa rodzina zmarłego (dwie siostry i dwóch braci z rodzinami), jego przyjaciele, znajomi i parafianie. Ks. Marek Kożak, rektor domu gdańskiego, do którego należał zmarły kapłan, odczytał życiorys ks. Jerzego, list ks. generała Jacoba Nampudakama i list ks. prowincjała Adriana Galbasa – skierowane do uczestników pogrzebu, ze słowami zapewniającymi o modlitewnej łączności z rodziną i współbraćmi obecnymi na pogrzebie. Podziękowanie w imieniu Prowincji Chrystusa Króla przekazał ks. radca Józef Ciupak. W imieniu kolegów kursowych przemówił ks. Józef Baran. Obaj mówili o duchu służby ks. Jerzego, o „skromności, życiu w ubóstwie i pełnej dyspozycyjności, mimo wieku emerytalnego” (M. Kożak). Obecny na uroczystościach pogrzebowych ks. Henryk Pastuszka, obecnie kapłan diecezjalny w Belgii, dał świadectwo o dobroci serca ks. Jerzego, jak w miarę swoich możliwości sam wychodził z inicjatywą pomocy, gdy zauważał taką potrzebę. Andrzej Kopeć, brat ks. Jerzego ze wzruszeniem podkreślił fakt, że zmarły po stracie rodziców, sam zajął się wychowaniem pozostałego rodzeństwa, świadcząc mu pomoc duchową i materialną. Na wyraźną prośbę rodzeństwa, pochowano ks. Jerzego na miejscowym cmentarzu parafialnym, w grobie jego rodziców. Ceremonii pożegnalnej na cmentarzu przewodniczył ks. Marek Kożak.

ks. dr Stanisław Tylus SAC, Pallotyński Instytut Historyczny